استیکنیگ (Staking) از کلمه “stake” به معنای “سهام” گرفته شده که به تقسیم سود و به دست آوردن درآمد منفعل از ارزهای رمزنگاری از طریق مکانیسم اجماع اثبات سهام (PoS) و انواع مختلف آن اشاره دارد. به بیان ساده تر، استیکینگ یا سهام گذاری به عمل قفل کردن دارایی های رمزنگاری برای ایمن سازی شبکه و کسب سود، گفته می شود. در استیکینگ، کاربران می توانند بخشی از ارزهای رمزنگاری خود را که در کیف پول نگهداری می کنند، در یک بلاک چین یا پلتفرم معاملاتی قفل کرده و در ازای آن پاداش دریافت کنند.
برای کسب اطلاعات بیشتر درباره الگوریتم های اثبات سهام و کار به مطالب زیر رجوع کنید:
الگوریتم اثبات سهام یا PoS چیست؟
الگوریتم اثبات کار یا PoW چیست و چگونه کار می کند؟
اثبات سهام (PoS) چیست؟
الگوریتم اثبات سهام در سال 2011 و به منظور حل برخی از مشکلات الگوریتم اجماع اثبات کار (PoW) معرفی شد. هدف این الگوریتم مانند الگوریتم اثبات کار رسیدن به اجماع در یک شبکه بلاک چین است، اما نحوه رسیدن به این اجماع در این دو الگوریتم کاملا متفاوت است.
الگوریتم اثبات سهام از یک فرآیند انتخاب شبه تصادفی استفاده می‌کند و در آن برخی از نودها کار تایید بلاک ها را انجام می‌دهند. در فرآیند انتخاب نودهای اعتبارسنج، معیارهایی مانند مقدار ارز قفل شده و مدت زمان آن محاسبه شده و امتیاز داده می شوند. به عبارتی، احتمال انتخاب شدن یک نود به عنوان یک اعتبارسنج که دارای 1000 ارز بومی یک شبکه به مدت یک ماه است، بیشتر از یک نود با دارایی 100 ارز و مدت زمان یک هفته است.
کاربرانی که می خواهند به یک اعتبارسنج تبدیل شوند و تراکنش ها را تایید کنند، ملزم به استیکینگ یک مقدار حداقل از ارز شبکه مورد نظر هستند. هرچه که مقدار و زمان استیکینگ ارز توسط کاربر بیشتر شود، شانس انتخاب شدن وی به عنوان نود اعتبارسنج افزایش می یابد.
انواع مختلف اثبات سهام
انواع مختلف اثبات سهام شامل اثبات سهام نیابتی (DPoS)، اثبات سهام استیجاری (LPoS)، اثبات سهام سرعت (PoSV)، اثبات ذخیره سازی و غیره می شود.
اکثر ارزهای رمزنگاری که مدل اجماع اثبات سهام را به کار می گیرند، از الگوریتم های ترکیبی مانند DPoS (معرفی نمایندگان توسط کاربران برای تایید تراکنش ها)، LPoS (برای ایجاد انگیزه در دارندگان کوچک توکن)، PoSV (اثبات مبتنی بر فضای هارد دیسک) و اثبات ذخیره استفاده می کنند. این مدل های مختلف اثبات سهام ایجاد شده اند تا کارایی را بهبود بخشند و فرآیند پردازش را تسریع کنند.
اثبات سهام نیابتی (واگذار شده) چیست؟
الگوریتم اجماع اثبات سهام نیابتی (DPoS) یکی از معروف ترین الگوریتم های اثبات سهام است که در سال 2013 و توسط دنیل لامیر (Daniel Larimer) توسعه یافت. در این مدل، به جای این که تمام دارندگان توکن در فرآیند تایید و ثبت تراکنش‌ها شرکت کنند، تنها نماینده‌های منتخب آنها این کار را انجام می‌دهند. البته این به معنی حذف کاربران از فرآیند استیکینگ و کسب درآمد از آن نیست. سپس این نمایندگان می توانند در مورد این که کدام اعتبار سنج می تواند یک بلاک جدید را ایجاد کند و پاداش را دریافت کند، تصمیم گیری کنند. پاداش پرداختی به اعتبارسنج ها از کارمزد تراکنش ها تامین می شود. نمایندگان همچنین باید قوانین شبکه را تصویب کرده و ثبات بلاک چین را حفظ کنند.
در اثبات سهام نیابتی کاربران می‌توانند توکن های بومی شبکه را خریداری و سپرده گذاری (استیکینگ) کنند. نمایندگان نیز باید تعداد معینی توکن (مقدار آن معمولا زیاد است تا نودها در صورت تخلف جریمه شوند) سپرده گذاری کنند. پس از آن، بین کاندیداهای مختلف رای‌گیری صورت می‌گیرد تا از بین آنها، تعداد مشخصی به عنوان نماینده انتخاب شوند. با انجام انتخابات و مشخص شدن اعتبارسنج‌های منتخب، تنها آنها در فعالیت ثبت و تایید تراکنش‌های شبکه شرکت می‌کنند.
نودهای منتخب شبکه موقتی هستند و انتخابات پس از مدت زمان معینی در شبکه تکرار می‌شود. این کار باعث می‌شود که کاربران دائم بتوانند بر نودهای منتخب نظارت کنند و در صورت لزوم، نماینده‌های جدیدی برای شبکه انتخاب کنند. البته در بسیاری از پروژه‌های اثبات سهام نیابتی، عملا این اتفاق رخ نمی دهد و این یکی از ایرادات اصلی این مدل است. تعداد نودهای اصلی اعتبارسنج معمولا بین 21 تا 100 نود است و در صورت آفلاین شدن یکی از نودهای اصلی، نود دیگری که بیشترین رای را پس از نودهای اصلی به خود اختصاص داده وارد شبکه می‌شود. در صورتی که بیش از 66 درصد نودها به ثبت تراکنش رای دهند آن تراکنش تایید شده و به بلاک افزوده خواهد شد.
هر کاربری که در فرایند استیکینگ مشارکت می کند و واجد شرایط تبدیل شدن به یک نماینده باشد، ناظر نامیده می شود. ناظران بر تراکنش های شبکه نظارت می کنند. بر خلاف نمایندگان، ناظران حق تنظیم قوانین اولیه شبکه را ندارند. رای گیری و انتخاب ناظران و نمایندگان براساس مدل اعتبار صورت می گیرد.
توکن ها در بلاک چین های مبتنی بر DPoS به توکن های موجود (آنهایی که در گردش هستند) و توکن های سپرده گذاری شده (استیکینگ) تقسیم می شوند. هر کاربر به طور مستقل مقدار توکن برای استیکینگ را تعیین می کند و پس از انتخاب، این توکن ها در شبکه قفل می شوند و امکان انتقال آنها وجود نخواهد داشت. از این توکن ها می توان برای ناظر شدن، رای دادن به نمایندگان و مشارکت در مدیریت شبکه از طریق قراردادهای هوشمند استفاده کرد. این الگوریتم در حال حاضر در پروژه هایی از جمله ترون و اییاس اعمال می شود.
استیکینگ مبتنی بر PoS چگونه کار می کند؟
کاربرانی که می خواهند در شبکه های مبتنی بر PoS امکان اعتبارسنجی تراکنش ها را داشته باشند، باید ارزهای خود را در یک کیف پول خاص قرار دهند و آنها را استیکینگ کنند. این الگوریتم با هش کردن داده های تراکنش کاربران، تراکنش را تایید کرده و سوابق بلاک چین را به روزرسانی می کند. در الگوریتم PoS، متوسط سطح سختی استخراج و سودآوری آن برعکس تعداد توکن هایی است که توسط استخر یا نود خاص نگهداری می شود.
در حالی که در الگوریتم اثبات کار، شبکه به ماینرها در ازای حل کردن مسئله های پیچیده ریاضی پاداش می دهد، در مدل اثبات سهام، سازندگان بلاک ها براساس مقدار توکن های سپرده گذاری شده و مدت زمان تعیین شده برای آن پاداش می گیرند. از لحاظ فنی، نمی توان فعالیت اثبات سهام را استخراج نامید، زیرا در این الگوریتم نیازی به صرف توان پردازشی برای حل مسئله های پیچیده ریاضی نیست.
در الگوریتم اثبات کار، ماینرها از طریق حل مسئله های ریاضی تراکنش ها را تایید می کنند، ولی در اثبات سهام چیزی به نام ماینر وجود ندارد و سازنده هر بلاک که “اعتبارسنج” نامیده می شود، براساس یک قرعه کشی دوره ای بین سپرده گذاران تعیین می شود.
در برخی از بلاک چین‌های مبتنی بر PoS ، اعتبارسنج ها، توکن های جدید شبکه را به عنوان پاداش دریافت می‌کنند و در برخی دیگر از بلاک چین‌ها، درآمد آنها از طریق کارمزد تراکنش‌های شبکه تامین می‌شود. همچنین درآمد آنها با “سن” توکن تعیین می شود که اعتبارسنج ها آن را با ضرب تعداد کل توکن ها در طول مدت ذخیره آنها محاسبه می کنند. هر کاربری که تعداد مشخصی توکن را در حساب خود نگهداری کند (که بسته به شبکه متفاوت است)، می تواند تبدیل به یک اعتبارسنج شود.