دیفای چیست؟ اهداف، مزایا و موارد استفاده آن چه هستند؟

دیفای چیست؟

امور مالی غیر متمرکز(به عبارت ساده تر دیفای) به مجموعه ای  از برنامه های مالی اشاره دارد که در شبکه های بلاک چین ساخته شده اند. دیفای خدمات زیادی از جمله وام دهی و معاملات را به صورت غیر متمرکز و بدون حضور واسطه ارائه می دهد.

به طور دقیق تر، عبارت مالی غیر متمرکز ممکن است به جنبشی اطلاق شود که هدفش ایجاد یک اکوسیستم خدمات مالی متن باز، بدون نیاز به مجوز و شفاف است. همچنین در دسترس همه قرار دارد و بدون هیچ مرجع نظارتی فعالیت می کند. به این ترتیب، کاربران کنترل کامل بر دارایی های خود دارند و از طریق برنامه های غیر متمرکز(DApps) نظیر به نظیر با این اکوسیستم ارتباط برقرارمی کنند.

ویژگی اصلی دیفای دسترسی آسان به خدمات مالی است، به ویژه برای کسانی که به سیستم فعلی دسترسی ندارند. یکی دیگر از مزایای  دیفای چارچوب لایه ای آن است. برنامه های کاربردی دیفای با قابلیت همکاری و تعامل در بلاک چین های عمومی،  بازارها، محصولات و خدمات مالی کاملا جدیدی بوجود می آورند.

تقریبا تمام برنامه های دیفای در بلاک چین اتریوم ساخته شده اند. البته بلاک چین هایی مانند اییاس، تزوس، ترون، کاردانو، نئو و  چند بلاک چین دیگر نیز برنامه های مالی غیر متمرکز را میزبانی می کننند.

این مقاله به معرفی دیفای، برنامه های نرم افزاری آن، وعده ها، محدودیت ها و سایر موارد دیگر می پردازد.

مزایا و هدف اصلی دیفای 

سیستم مالی سنتی متکی به موسساتی مانند بانک ها  (به عنوان واسطه) و دادگاه ها (به عنوان داور) است. برعکس، برنامه های دیفای به هیچ واسطه یا داوری نیاز ندارند. کد برنامه نویسی آن نتیجه هر اختلاف احتمالی را مشخص می کند و کاربران همیشه می توانند وجوه خود را کنترل کنند. 

هدف اصلی امور مالی غیرمتمرکز استفاده از بلاک چین و متمرکز نبودن برای از بین بردن فساد یا خطای غیرعمدی است.

از آنجا که این سیستم جدید خدمات مالی، روی بلاک چین ها قرار دارد، بخش های دارای نقص حذف می شوند؛ داده ها در بلاک چین ثبت و در هزاران نود پخش می شوند. در نتیجه سانسور، تغییر اطلاعات یا توقف احتمالی یک سرویس دشوارتر می شود و تقریبا از بین می رود.

در دیفای هیچ کس نمی تواند دارایی های شما را مصادره کند، بر امور مالی شما نظارت داشته باشد یا مانع معامله شما با دیگران شود. در این اکوسیستم فساد و سرقت به پایین ترین حد می رسند، چون اصل آن بر شفافیت است.

از آنجا که می توان چارچوب های برنامه های کاربردی دیفای را از قبل ایجاد کرد، توسعه آن بسیار آسان تر و امن تر می شود.

مزیت قابل توجه دیگر این اکوسیستم باز، سهولت دسترسی به خدمات مالی برای کلیه افراد است؛مخصوصا افرادی که از هیچ سرویس مالی استفاده نمی کنند.  سیستم های مالی سنتی به سودآوری واسطه ها متکی هستند، به همین دلیل برای جوامع کم درآمد خدمات ارائه نمی دهند. در عوض، با استفاده از سیستم دیفای هزینه ها به طور قابل توجهی کاهش یافته اند و اقشار کم درآمد نیز می توانند از خدمات مالی بهره مند شوند.

موارد استفاده دیفای

بیشتر فعالیت های حوزه دیفای در سه بخش زیر خلاصه می شوند:

وام دادن و وام گرفتن

پروتکل های وام دهی غیر متمرکز یکی از محبوب ترین برنامه های کاربردی اکوسیستم دیفای هستند. وام دهی و وام گرفتن به صورت آزاد و غیر متمرکز مزایای زیادی نسبت به سیستم مالی سنتی دارند.این موارد شامل تسویه سریع تراکنش ها، امکان گرو گذاشتن دارایی ها به عنوان وثیقه، عدم نیاز به چک های اعتباری و استاندارد سازی در آینده هستند.

از آنجا که همه این خدمات در بلاک چین های عمومی عرضه می شوند، نیاز به اعتماد به حداقل می رسد. پلتفرم های وام دهی نیز  از روش های تایید ارز رمزنگاری برای گرفتن ضمانت استفاده می کنند. این پلتفرم ها ریسک طرف قرارداد را کاهش می دهند، وام دهی و وام گیری را ارزان تر و سریع تر می کنند و افراد زیادی به آنها دسترسی دارند.

مانند سیستم بانکداری، کاربران وجه واریز می کنند و از وام گرفتن بقیه کاربران سود کسب می کنند.در ضمن، وجه در اینجا همان دارایی های دیجیتال هستند و  وام دهندگان و وام گیرندگان از طریق قراردادهای هوشمند به یکدیگر وصل می شوند. این قراردادها شرایط وام ها را بررسی کرده، سپس آنها را اجرا و توزیع می کنند. این فرایند بدون نیاز به اعتماد به یکدیگر و یا بانک تکمیل می شود.

خدمات بانکی پولی

طبق تعریف، برنامه های دیفای مربوط به خدمات مالی هستند، لذا خدمات بانکی پولی یکی از موارد استفاده بدیهی آنها هستند. این خدمات  می توانند شامل صدور ارزهای پایدار، رهن و بیمه نامه باشند.

با توجه به روند رو به رشد صنعت بلاک چین، تمرکز زیادی روی ایجاد ارزهای پایدار وجود دارد. ارزهای پایدار نوعی دارایی رمزنگاری هستند که معمولا  یک پشتوانه مالی در دنیای واقعی (مانند دلار) دارند. برای مثال، پشتوانه ارز پایدار تدر دلار بوده و ارزش آن همیشه یک دلار است. 

از آنجا که قیمت ارزهای رمزنگاری در برخی مواقع نوسانات زیادی دارند، لذا ارزهای پایدار غیر متمرکز می توانند برای استفاده روزمره به عنوان پول نقد دیجیتال مورد استقبال قرار بگیرند. این ارزها توسط هیچ نهاد نظارتی صادر و کنترل نمی شوند.

در سیستم سنتی، روند گرفتن وام به دلیل وجود واسطه های زیاد پر هزینه و زمان بر است. با بهره گیری از قراردادهای هوشمند، کارمزدهای حقوقی و ضمانت به طور قابل توجهی کاهش می یابند.

از طرفی،با صدور بیمه نامه در بلاک چین دیگر نیازی به واسطه ها نیست و ریسک نقض بیمه نامه تا حد زیادی کاهش پیدا می کند. این امر می تواند منجر به مبلغ بیمه کمتر با همان کیفیت خدمات شود.

صرافی‌های غیرمتمرکز

مسلما صرافی های غیر متمرکز( یا DEX)  از مهم ترین برنامه های دیفای هستند. ارزیابی این دسته از برنامه ها اهمیت بسزایی دارد، چون این بخش از دیفای بیشترین فضا را برای نوآوری مالی فراهم می کند. 

صرافی های غیرمتمرکز این امکان را برای کاربران فراهم می کنند تا بدون نیاز به واسطه (صرافی) دارایی های دیجیتال خود را معامله کنند. این معاملات با استفاده از قرارداد هوشمند و مستقیما بین کیف پول های کاربران انجام می شوند.

صرافی های غیرمتمرکز نیاز کمتری به سرویس و نگهداری دارند، به همین دلیل  کارمزدهای معاملات آنها در مقایسه با صرافی های متمرکز پایین تر است.

سرمایه گذاران توجه ویژه ای به مقدار کارمزد تراکنش ها در صرافی های ارز رمزنگاری دارند. صرافی­ های متمرکز بسته به نوع تراکنش، درصد معینی کارمزد در نظر می گیرند، در حالی که در صرافی­ های غیر متمرکز نوع تراکنش هیچ تاثیری در میزان کارمزد ندارد و یک درصد بسیار ناچیز در هر تراکنش کسر می­ شود. 

از فناوری بلاک چین می توان برای صدور و ارائه مالکیت طیف وسیعی از ابزارهای مالی متداول استفاده کرد. این برنامه ها به روشی غیرمتمرکز کار می کنند که نیاز به نهادهای نظارتی را از بین می برند و نقص ها را برطرف می کنند.

بازارهای مشتقات، دارایی های ترکیبی ،بازارهای پیش بینی غیرمتمرکز و موارد زیاد دیگر نیز می توانند زیر مجموعه دیفای قرار بگیرند.

نقش قراردادهای هوشمند در دیفای

بیشتر برنامه های موجود در امور مالی غیر متمرکز مستلزم ایجاد و اجرای قراردادهای هوشمند هستند. قراردادهای معمولی از بندهای قانونی برای تعیین شرایط رابطه بین طرفین قرارداد استفاده می کنند، اما یک قرارداد هوشمند از کدهای کامپیوتری بهره می برد.

به دلیل این که شرایط قراردادهای هوشمند در کدهای کامپیوتری نوشته شده اند، این قراردادها توانایی اجرای این شرایط را از طریق کد کامپیوتری نیز دارند.این امر امکان اجرا و اتوماسیون تعداد زیادی از فرایندهای تجاری را که در حال حاضر نیاز به نظارت فیزیکی دارند، فراهم می کند.

استفاده از قراردادهای هوشمند سریع تر و آسان تر است و ریسک کمتری برای طرفین قرارداد دارد. از طرفی، این قراردادها ریسک های جدیدی را به همراه دارند.از آنجا که کدهای کامپیوتری مستعد بروز باگ ها و آسیب پذیری هستند،  ارزش و اطلاعات محرمانه قفل شده در قراردادهای هوشمند در معرض خطر قرار می گیرند.

چالش های پیش روی دیفای

برخی از چالش های پیش روی امور مالی غیرمتمرکز یا دیفای به شرح زیر هستند:

عملکرد ضعیف

اساسا، بلاک چین ها کندتر از رقبای متمرکز خود هستند و این به خاطر برنامه های کاربردی ساخته شده روی آنها است. توسعه دهندگان برنامه های دیفای باید این محدودیت ها را مد نظر قرار دهند و محصولات خود را بهینه سازی کنند.

ریسک بالای خطای کاربر

برنامه های دیفای واسطه های مالی را ازبین می برند و تمام مسئولیت را به کاربر محول می کنند. از نظر برخی افراد، این می تواند یک جنبه منفی دیفای باشد.طراحی محصولاتی که خطر خطای کاربر را به حداقل می رسانند کار بسیار دشواری است. برای مثال، اگر کاربر در سیستم مالی سنتی رمز حساب بانکی خود را گم کند می تواند به بانک مراجعه کند و رمز جدید بگیرد، اما در بلاک چین ها ی باز مانند اتریوم ، تایید هویت از طریق کلید خصوصی انجام می شود. بنابراین، اگر کاربر کلید خصوصی خود را گم کند دیگر به وجوه خود دسترسی نخواهد داشت و برای همیشه آنها را از دست خواهد داد.

تجربه کاربری بد

در حال حاضر، استفاده از برنامه های دیفای نیاز به تلاش بیشتری از طرف کاربر دارد.برای این که برنامه های دیفای تبدیل به یکی از بخش های اصلی سیستم مالی جهان شوند، باید  مزایای ملموسی ارائه کنند تا کاربران ترغیب به کنار گذاشتن سیستم مالی سنتی و پیوستن به دیفای شوند.

اکوسیستم به هم ریخته

یافتن برنامه ای که بیشترین تناسب و سازگاری را با موارد استفاده خاص داشته باشند، کار دشوار و چالش برانگیزی است و کاربران باید قادر به پیدا کردن مناسب ترین گزینه ها باشند. ساخت برنامه های کاربردی و چگونگی انطباق آنها با اکوسیستم گسترده دیفای نیز کار ساده ای نیست.

تفاوت دیفای و بانکداری آزاد

بانکداری آزاد به یک سیستم بانکی گفته می شود که در آن به ارائه دهندگان خدمات مالی شخص ثالث، دسترسی امن به داده های مالی از طریق API داده شده است. این امر شبکه سازی حساب ها و داده ها را بین بانک ها و موسسات مالی غیر بانکی امکان پذیر می کند.اساسا، بانکداری آزاد انواع جدیدی از محصولات و خدمات را در سیستم مالی سنتی مقدور می سازد.

برای مثال، بانکداری آزاد می تواند با گرفتن داده ها از چندین بانک و موسسه امکان مدیریت همه ابزارهای مالی سنتی را در یک برنامه فراهم کند.

با این حال، دیفای یک سیستم مالی کاملا جدیدی را پیشنهاد می کند که مستقل از زیرساخت های فعلی است. گاهی اوقات،دیفای را مالی باز خطاب می کنند. این برنامه ها توسط یک موسسه و کارمندانش اداره نمی شود، بلکه قوانینی دارد که به صورت کد نوشته شده اند. برنامه های دیفای با استفاده از قرارداد هوشمند به طور خودکار انجام می شوند.

امور مالی غیر متمرکز می تواند  امکان مدیریت ابزارهای مالی کاملا جدید و روشهای تعامل با آنها را فراهم کند. از طرفی، تمام مردم جهان به دیفای دسترسی دارند و می توانند از خدمات آن استفاده کنند.

در حال حاضر، دیفای یکی از بخش های در حال رشد دنیای ارز رمزنگاری است. کارشناسان برای ارزیابی بازار دیفای از شاخص ” ارزش قفل شده در دیفای” استفاده می کنند. هم اکنون ارزش دارایی های قفل شده کاربران در این بخش بیش از 7 میلیارد دلار است.

جمع بندی

تمرکز امور مالی غیر متمرکز بر روی ایجاد خدمات مالی جدیدی است که متفاوت از سیستم مالی سنتی هستند. دیفای می تواند ما را به سمت یک سیستم مالی باز و آزادتر سوق دهد، سیستمی که در تمام جهان در دسترس است و از سانسور، فساد و تبعیض جلوگیری می کند.

اگرچه دیفای یک ایده وسوسه انگیز است، همه بخش ها از غیرمتمرکز بودن سود نمی برند. یافتن موارد استفاده ای که بیشترین تطابق و سازگاری را با ویژگی های بلاک چین دارند و  برای ساخت محصولات مالی باز مفید هستند، اهمیت ویژه ای دارد.

در صورت موفقیت، دیفای قدرت را از سازمان های متمرکز بزرگ خواهد گرفت و آن را به جامعه متن باز و افراد واگذار خواهد کرد. دیفای این موقعیت را دارد تا یک سیستم مالی پایدارتر و شفاف تری را بوجود آورد.