بسیاری از ما این دو اصطلاح را اشتباه گرفته و به جای یکدیگر استفاده می کنیم. با این که در بعضی مواقع معنای آنها هم پوشانی دارد و حتی از زمان حرکت افزایشی سال 2017 در نگاه عموم یکسان به نظر می‌رسند، اما اینطور نیست.
به طور کلی هر دو اصطلاح، به ثبت اطلاعات توزیع شونده در سراسر شبکه اطلاق می شوند. هر دو آنها نسبت به نسخه های پیشین پایگاه های داده متمرکز یا دفاتر ثبت دیجیتال، دارای سطح بیشتری از شفافیت و دسترسی هستند. از آنجا که فناوری بلاک چین و فناوری دفتر کل توزیع شده (DLT) هر کدام با ویژگی های مختص خود ارائه شدند، به شباهت های آنها کاری نداریم.
دسترسی، غیرمتمرکز، رمزنویسی
بسته به موقعیت شما در فضای بیت کوین و بلاک چین قرار دارید، دو دیدگاه بزرگ وجود دارد. برخی افراد بلاک چین های بیت کوین را نسبت به همتای خود، دفاتر کل توزیع شده، تا حد زیادی برتر و خلاقانه تر توصیف می کنند در حالی که سایرین دفتر کل توزیع شده را برای اهداف تجاری روزمره سودمندتر توصیف می کنند.
تصویر زیر چگونگی ارتباط این دو فناوری با یکدیگر را بیان می کند. همچنین در آن نشان داده شده که یک روش برای اجرای دفتر کل توزیع شده، از طریق بلاک چین است.
ارتباط بین بلاک چین و دفتر کل توزیع شده
اول این که بلاک چین ها بطور کلی عمومی هستند، یعنی همه افراد قادر به مشاهده تاریخچه تراکنش ها هستند و هر کس با تبدیل شدن به یک نود می تواند در عملیات آنها شرکت کند. بلاک چین ها، طبق اصطلاحات رمزنگاری “بدون نیاز به مجوز” (permissionless) تعریف شده اند. مارتا پیکارسکا، مدیر اکوسیستم هایپر لجر به این ویژگی کلیدی اشاره کرده است. طبق گفته پیکارسا:
اولین و مهم ترین تفاوت این است که یکی بدون نیاز به مجوز (permissionless) و دیگری نیازمند مجوز (permissioned) است. به عبارت دیگر، در حالت اول هر شخصی قادر به شرکت در شبکه است اما در حالت دوم تنها افراد منتخب می توانند به آن دسترسی داشته باشند. این امر نیز باعث تعیین اندازه شبکه می شود. سیاست بیت کوین طوری بنا شده که رشد آن نامحدود باشد، در حالی که تعداد افراد در یک فضای بلاک چین نیازمند مجوز، کمتر است.
به عبارت ساده، جوانب عمومی بودن بلاک چین به طور کلی بر سه چیز که وابسته به هم هستند، دلالت دارد: 1- هر کس می تواند از بلاک چین استفاده کند، 2-هرکس می تواند به عنوان یک نودِ تایید کنند در شبکه فعالیت کند، 3- هر شخص که به یک نود تبدیل شد، به نوبه خود قادر به فعالیت به عنوان بخشی از مکانیسم مدیریتی بلاک چین است. در تئوری، این امر باعث غیرمتمرکز شدن بلاک چین و مقاومت آن در برابر کنترل ها و نظارت های بیجا سازمان ها و دولت های دموکراتیک یا هر گونه نفوذی از سمت احزاب می شود.
در مقابل، می توان گفت یک دفتر کل توزیع شده به کلی هیچکدام یا بیشتر این ویژگی ها را ندارد و دسترسی افراد برای استفاده از آن را محدود می سازد (از این رو اصطلاح “نیازمند مجوز” را به آن نسبت داده اند). در بسیاری موارد، تصمیمات مدیریتی این دفاتر کل، به یک سازمان یا شرکت متمرکز واگذار می شود. دفتر کل توزیع شده در مقایسه با بلاک چین، تنها به منظور خدمت به منافع یک گروه متمرکز از عوامل تجاری است.
تصویر زیر ساختار شبکه های متمرکز، غیرمتمرکز و شبکه های توزیع شده را به شما نشان می دهد:
انواع مختلف شبکه ها
یک تفاوت بزرگ دیگر نیز وجود دارد. همانطور که از نام آن پیداست، بلاک چین از یک سری بلاک های زمانبندی شده تشکیل شده است که وضعیت کل بلاک چین و ارز رمزنگاری را ثبت و آن را به صورت رمز نویسی تایید می کند. این کار توسط اکثریت شبکه جهت ایجاد شرایط ورود بلاک بعدی به زنجیره، انجام می شود. همانطور که کاله اَلم، توسعه دهنده مرکزی بیت کوین بیان می کند، این امر سطح امنیتی بیشتری را برای بلاک چین تضمین می کند زیرا توافق رمزنگاری، جعل تراکنش ها را بسیار دشوار می کند. اَلم در ادامه گفت:
بلاک چین عدم اعتماد را با استفاده از یک پایگاه داده زمانبندی شده کاهش می دهد. مشخص است که این ویژگی برای یک ارز رمزنگاری عمومی ضروری است، در غیر اینصورت ممکن است شخصی به راحتی اقدام به جعل تراکنش کرده و یک میلیون دلار به خود بدهد، اما در یک پایگاه داده خصوصی به ویژه هنگامی که برای یک ارز رمزنگاری نباشد، نوعی انتزاعی تر از بستر قرارداد هوشمند را خواهد داشت و چنین عملیاتی برای آن غیر معقول به نظر می‌رسد.
هر چند، برخی از دفاتر کل توزیع شده، زنجیره ای از بلاک های هستند که به صورت رمزنگاری نیاز به تایید ندارند، لازم به ذکر است که بعضی دیگر به صورت رمزنگاری تایید می شوند یا به عبارت دیگر هنوز وفادار به توافق رمزنگاری هستند. برای مثال، در حالی که دفتر کل R3 کوردا (R3’s Corda ledger) در واقع زنجیره ای از بلاک ها را تشکیل نمی دهد، به اسناد رسمی خود (یعنی نود ها) متکی است تا بتوانند در مورد زمانبندی تراکنش ها به اجماع برسد. به این خاطر، این باید تاکید شود که فقط یک تفاوت اساسی بین بلاک چین و دفتر کل توزیع شده قرار دارد و به راحتی می توان گفت یکی بدون نیاز به مجوز و دیگری نیازمند مجوز است. مایکل زاجدا، معمار بلاک چین در شرکت بلاک چین اترنتی، گفت:
تنها تفاوت بلاک چین های خصوصی و عمومی دامنه ی دسترسی آنهاست. من پیاده سازی پروتکل بیت کوین را در یک ابر خصوصی (private cloud) تنها برای گروه کوچکی از کاربران به راحتی می توانم تصور کنم. تفاوت اساسی در اینجا بین بلاک چین های بدون نیاز به مجوز مانند بیت کوین و بلاک چین های نیازمند مجوز است. برای بلاک چین های بدون نیاز به مجوز، نیاز به اعتماد به یک موسسه ثالث برای اجرای عادلانه و صادقانه آن نیست.
دفتر کل توزیع شده، خصوصی است و شامل زنجیره ای از بلاک های زمان دار که از یک اجماع رمزنگاری تشکیل شده اند، نیست. آن غالبا به یک پایگاه داده نسبتا معمولی مربوط می شود که بین گروه انتخاب شده ای از شرکت کنندگان به اشتراک گذاشته شده. این نکته توسط فیل چن، مدیر ارشد غیر متمرکز در شرکت اچ تی سی اکسودس گفته شده است. او اظهار داشت تفاوت بین بلاک چین های خصوصی و عمومی بسیار زیاد است:
در فضای سازمانی، مردم در مورد بلاک چین های خصوصی صحبت می کنند که در واقع از نظر فنی بلاک چین نیستند اما یک سیستم بهتر برای مدیریت پایگاه داده هستند. با همه احوال، این محصول قابلیت افزایش بهره وری دارد؛ من آن را یک نوآوری توسعه دهنده می‌بینم. در حالی که معتقدم بلاک چین های عمومی مانند بیت کوین و اتریوم یک نوآوری انقلابی هستند، که به طور کامل طرز فکر، استفاده از پول و شیوه محاسبات را تغییر می دهند. بیت کوین، یک بلاک چین عمومی واقعی است که به صورت باز، بی طرف، مقاوم در برابر سانسور و بدون محدودیت مرزی عمل می کند. به سادگی می توان گفت که دفاتر کل توزیع شده پایگاه های داده نیازمند مجوز هستند.
حریم خصوصی، مقیاس پذیری
اما همانطور که چن اظهار کرد، حتی اگر بلاک چین ها مسلما برتر از دفاتر توزیع شده باشند، دفاتر توزیع شده هنوز می توانند یک گزینه مفید برای زرادخانه تکنولوژیکی اقتصاد جهانی که جنبه امنیتی و خصوصی دارند، باشند؛ به خصوص در مواردی که استفاده از یک بلاک چین کاملا عمومی و غیرمتمرکز، عاقلانه نباشد. اَلم افزود:
قوی ترین استدلال به پشتوانه یک بلاک چین خصوصی هنگامی نمایان می شود که گروهی از بانک ها برای ایجاد یک سیستم به منظور انتقال پول بین یکدیگر با هم اجماع کنند. در این حالت، هیچ بانکی اجازه نخواهد داد که اطلاعات آن در پایگاه داده دیگر بانک ها نگهداری شود. بنابراین در اینجا وجود یک بلاکچین مشترک که کنترل آن به دست هیچ کس نیست، معقول به نظر می‌رسد.
علاوه بر این، ویژگی حفظ حریم خصوصی در دفتر کل توزیع شده، یک مزیت بارز برای هر شرکتی است که از اطلاعات تجاری یا مشتریان خود محافظت می کند. جسی موریس مدیر تجاری شرکت انرژی وب فاندیشن ادعا می کند، حریم خصوصی بلاک چین های عمومی حتی در این موارد می توانند خیلی قوی تر از آنچه مردم فکر می کنند، باشند. او گفت:
یک انتقاد رایج به زنجیره های عمومی، حفظ حریم خصوصی توسط آنهاست (به عنوان مثال، جزییات تمام تراکنش ها برای همه مشخص است). این انتقاد در مورد دو واقعیت ساده تصدیق نمی کند: 1- هر اپلیکیشن غیرمتمرکزی قادر به محافظت از برخی اطلاعات تراکنش، تنها به وسیله ارسال حداقلِ اطلاعات لازم در هر نوع بلاک چین است و می تواند اطلاعات حساس را در خارج از زنجیره نگهداری کند. 2- حتی اقدامات لازم برای حفظ حریم خصوصی اطلاعات حساس در شبکه های خصوصی، می تواند برای حفظ حریم خصوصی بلاک چین های عمومی نیز مورد استفاده قرار گیرد.
به عبارتی دیگر، این گونه تصور می شود که بلاک چین های عمومی به طور بالقوه بسیاری از مزایای حفظ حریم خصوصی ادعا شده در شبکه های خصوصی را ارائه می دهند. البته در شرایطی که شرکت ها و بانک های بزرگ چند ملیتی می خواهند بر پروسه های خود کنترل داشته باشند، دفاتر کل خصوصی در ارجحیت قرار دارند. بدیهی است که در این موارد، دفاتر کل خصوصی از مزیت بزرگی برخوردارند.
همچنین مزیت قابل توجهِ بهبود مقیاس پذیری دفاتر کل توزیع شده، که غالبا به طور گسترده پایگاه های داده متمرکزی را ارائه می دهند، قابل چشم پوشی نیست. به این ترتیب آنها قادر به پردازش تراکنش های زیادی در ثانیه هستند. در حالی که بلاک چین غیرمتمرکز بیت کوین در هر ثانیه تنها 7 تراکنش را پردازش و در عین حال برق زیادی را نیز مصرف می کند. شاید این مورد، اصلی ترین مزیتی باشد که توسط دفاتر کل توزیع شده، ارائه می شود و حتی اگر آنها نسبت به پایگاه داده های بلاک چین های عمومی کمتر غیرمتمرکز و شفاف باشند، این می تواند دلیلی برای استفاده پایدار آنها در آینده باشد.