مروری بر وضعیت قانون گذاری بیت کوین و ارزهای رمزنگاری در جهان و ایران

یکی از مهمترین اتفاقات صنعت فین تک و بانکداری الکترونیکی در چند سال اخیر را می‌توان ظهور و پیدایش بلاکچین و محصول پرطرفدار و محبوب این فناوری یعنی ارز رمزنگاری دانست که باعث شد تا در زمینه پرداخت الکترونیک تحولی جدی پیدا کند؛ از مهمترین ویژگی‌های ارزهای رمزنگاری شده باید به غیر متمرکز بودن و عدم کنترل آن‌ها توسط یک دولت خاص اشاره داشت. اما با این حال دولت‌ها به دنبال توسعه این فناوری و رایج شدن آن در میان مردم و صنعت پرداخت تصمیم گرفته‌اند تا در این زمینه قانونگذاری کنند.

کشورهای توسعه یافته برای قانون گذاری رمز ارزها به سوی قوانین شفاف و چارچوبی رفته‌اند تا بستر را برای فعالیت شرکت‌های فعال در حوزه ارهای رمزنگاری ایجاد کنند، این در حالی است که قانون گذاری ارزهای رمزنگار در کشورهای در حال توسعه همچنان با کندی و بررسی همه جانبه شرایط برای وضع قوانین سخت گیرانه و دستوری در حال انجام است تا از این طریق علاوه بر استفاده از مزایای رمز ارزها بتوانند قدرت تولید و انتشار پول خود را حفظ کنند؛ در اینجا قصد داریم تا مروری بر وضعیت قانون گذاری رمز ارزها در جهان و ایران داشته باشیم، تکنولوژی که مراودات مالی بین المللی را تسهیل کرده و باعث شده تا صنعت فناوری اطلاعات و ارتباطات با بانکداری در یک نقطه مشترک برای توسعه سیستمی کارآمد و شفاف هم افزایی داشته باشد.

تصویری که در بالا مشاهده می‌کنید، آخرین وضعیت از قانون گذاری ارزهای رمزنگاری در کشورهای مختلف دنیا است که راهنما آن به شرح زیر است:

رنگ سبز نشان دهنده کشورهایی است که استفاده ارزهای دیجیتالی در آنها مجاز است.

رنگ قرمز نشان دهنده کشورهایی است که استفاده از ارزهای دیجیتالی ممنوع است.

رنگ زرد نشان دهنده کشورهایی است که استفاده از ارزهای دیجیتالی با محدودیت هایی همراه است.

رنگ خاکستری نشان دهنده کشورهایی است که هنوز هیچ تصمیمی در این رابطه نگرفته‌اند.

قوانین وضع شده در کشورهای مختلف دنیا

با توجه به گزارش جهانی و نمودار منتشر شده از وضعیت قانونگذاری رمز ارزها در جهان قصد داریم تا در ابتدا نگاهی به وضعیت کشورهایی که ارز رمزنگار را در دنیا پذیرفته‌اند و استفاده از آن را مجاز می‌دانند داشته باشیم و پس از آن به سراغ کشورهایی برویم که ارزهای دیجیتالی را ممنوع و برای آن محدودیت ایجاد کرده‌اند یا در زمینه ارزهای رمزنگاری شده از جمله بیت کوین هیچ تصمیمی نگرفته‌اند.

ایالات متحده آمریکا

ایالات متحده آمریکا یکی از کشورهایی که بیت کوین و ارزهای رمزنگار در آن از سوی مردم به صورت رایج در حال استفاده است و از سویی دیگر با توجه به زیرساخت‌های بزرگ مالی این کشور مبدا پیدایش برخی از رمز ارزها بوده است؛ دولت آمریکا با توجه به گسترش بیت کوین و ارز رمزنگار در این کشور این پدیده فناوری مالی را به صورت قانونی پذیرفته و قوانینی نیز برای آن تعیین کرده است. همچنین آمریکا برای گسترش درآمدهای مالیاتی از طریق ارزهای رمزنگاری شده تصمیم گرفت تا یک درصد مالیات از سود حاصل از تولید یا معامله رمز ارزها را به صورت خود اظهاری دریافت کند.

کانادا

دولت کانادا با توجه به گسترش وضعیت استفاده از از ارزهای دیجیتالی در این کشور ضمن پذیرش آن علارغم تاکیدات قانونی، ارز رمز  بیت کوین را به عنوان دارایی نامشهود شناخته است.

مکزیک

بانک مرکزی مکزیک به عنوان رگولاتور پولی و ارزی این کشور در سال ۲۰۱۴ و همزمان با رشد بازار بیت کوین و ارزهای رمزنگار  نسبت به خطرات پولشویی و سرقت ارز رمزها پیام هشداری را به بانک‌های این کشور و مردم به صورت رسمی اعلام کرد اما پس از تغییرات قانونی این کشور بیت کوین را به عنوان دارایی مجازی شناخت و برای آن قانونگذاری‌های لازم را انجام داد.

انگلیس

دولت انگلیس از جمله کشورهایی است که استفاده از رمز ارز ها را مجاز اعلام کرده و قوانین آن را مانند یک ارز خارجی تعریف کرده و قواعد مالیاتی برای گسترش درآمدهای مالیاتی از طریق ارزهای رمزنگاری شده تعریف کرده است.

روسیه

کشور روسیه با وجود قانون گذاری در زمینه ارزهای رمزنگار تا به امروز از کشورهای پیشرو در زمینه مطالعه، بررسی و استفاده از بستر رمز ارزها به شمار می‌رود؛ مسئولان این کشور دو پیش نویس از سوی وزارت اقتصاد و بانک مرکزی روسیه طراحی و تدوین کرده‌اند که منتشر شده و انتظار می‌رود تا با تصمیم گیری‌های نهایی مجلس دومای روسیه وضعیت نهایی ارزهای رمزنگار در این کشور مشخص شود؛ این در حالی است که انجمن رمز ارز و بلاکچین روسیه به دنبال قانونی سازی ماینینگ رمز ارزها و ایجاد بستر قانونی این پدیده در روسیه برای تسهیل شرایط کسب و کارهای فعال در حوزه ارز رمزنگار است. روسیه با توجه به ضریب دسترسی بالا و قیمت پایین برق از بهترین نقاط برای استخراج ارزهای رمزینه است و به اعتقاد کارشناسان این کشور تا چند سال آینده به قطب  ماینینگ یا استخراج رمز ارز دنیا تبدیل خواهد شد که یکی از درآمدهای اصلی اقتصاد این کشور را تامین خواهد کرد.

ایران

جمهوری اسلامی ایران تا دی ماه سال ۱۳۹۶ در زمینه ارزهای رمزنگار وضعیتی خاکستری داشت اما با اعمال محدودیت توسط شورای عالی مبارزه با پولشویی در زمینه معامله ارزهای رمزنگار از جمله بیت کوین و استفاده از این پدیده مالی در بانک‌ها ارزهای رمزنگاری شده تا به امروز محدودیت پیدا کردند اما بر اساس تاکید ناصر حکیمی به عنوان معاون فناوری بانک مرکزی ایران قرار است تا چارچوب و سیاست نهایی بانک مرکزی در زمینه ارز رمزها تا پایان شهریور ماه ۹۷ اعلام شود؛ همچنین شرکت خدمات انفورماتیک وابسته به بانک مرکزی در حال طراحی و توسعه بستر رمز ارز ملی ایران هستند و در این میان چند نهاد دیگر از جمله پست بانک ایران در حال طراحی و توسعه ارز رمزنگار هستند؛ لازم به ذکر است که ایران علاوه بر جهت گیری به سوی استفاده از بستر و طراحی رمز ارز ملی با هم افزایی نهادها استخراج ارزهای رمزنگار را به عنوان صنعت پذیرفته و به دنبال استفاده از بستر استخراج ارزهای رمزینه و قانونی سازی واردات دستگاه‌های مخصوص ماینینگ است.

هند

هند در زمینه ارزهای رمزنگار وضعیتی خاکستری دارد؛ این بدین معناست که هند همچنان محدودیتی برای رمز ارزها تعیین نکرده و از سویی دیگر قوانین و مقررات خاصی را در این زمینه صادر نکرده است اما وزیر امور اقتصادی و مالی کشور هند در سال جاری تاکید کرد که هند به شدت با فعالیت‌های مجرمانه از طریق ارزهای رمزینه برخورد می‌کند و این کشور صرفا به دنبال تقویت سیستم پرداخت با فناوری زنجیره بلوکی است.

وزیر مالی هند در سخنرانی بودجه سال ۲۰۱۸ اعلام کرد که دولت قصد دارد تمام تلاش خود را در راستای جلوگیری از فعالیت های مجرمانه از طریق ارزهای دیجیتالی انجام دهد و به جای آن سعی در تقویت استفاده از فناوری زنجیره بلوکی در سیستم پرداخت دارد. اما تاکنون قانونی در خصوص غیرقانونی بودن ارزهای دیجیتالی صادر نشده است.

امارات متحده عربی

امارت متحده عربی نخستین کشور در منطقه خاورمیانه محسوب می‌شود که در حوزه ارزهای رمزنگار با مشارکت بازیگران مطرح جهانی ورود پیدا کرد و به نوعی قطب ارزهای رمزنگار خاورمیانه محسوب می‌شود؛ این کشور در سال جاری به برخی از شرکت‌های فعال در حوزه رمز ارز مجوز معامله ارزهای رمزنگار را داد که نشان می‌دهد امارات به دنبال توسعه استفاده از بستر ارزهای رمزنگار است.

عربستان سعودی

عربستان بیت کوین و ارزهای رمزینه را برای نهادهای دولتی کاملا ممنوع اعلام کرده و به مردم نیز در زمینه ریسک خرید بیت کوین به دلیل التهابات قیمتی هشدار داده تا به هیچ وجه وارد این حوزه نشوند.

استرالیا

استرالیا در زمینه قانون گذاری و تعیین تکلیف وضعیت ارزهای رمزنگار از کشورهای پیشرو جهان به شمار می‌رود تا جایی که این کشور رمز ارز بیت کوین را به عنوان پول رسمی شناخته است و رئیس کل بانک مرکزی این کشور تاکید کرده که در کشور هیچ محدودیتی برای خرید ارزهای رمزنگار وجود ندارد.

نیوزیلند

نیوزلند در مقابل ارزهای رمزنگاری شده در حوزه بانکی همچنان سپر محافظتی خود را حفظ و اعلام کرده که استفاده از بیت کوین برای نهادهای خصوصی و غیر بانکی مجاز است و این دسته نهادها برای تبادلات مالی و ذخیره رمز ارز قادر هستند تا بدون اجازه بانک مرکزی از بستر ارزهای رمزنگار استفاده کنند.

چین

کشور چین در زمینه استخراج و حجم معاملات ارزهای رمزنگاری شده سهم بسیار زیادی دارد که باعث شده تا این کشور در زمینه رمز ارزها حائز اهمیت باشد و هر گونه تصمیم این کشور در قبال ارزهای رمزنگاری شده می‌تواند در افزایش یا کاهش قیمت بیت کوین تاثیر داشته باشد؛ چین استفاده از ارزهای رمزینه برای نهادهای دولتی و حقوقی را ممنوع کرده اما مبادله بیت کوین و سایر ارز رمزها برای افراد حقیقی بلامانع است.

ژاپن

کشور ژاپن در سال ۲۰۱۷ میلادی بیت کوین را به عنوان یک پول به رسمیت شناخت و تصمیم گرفت تا از بستر ارزهای رمزنگاری شده به منظور جذب سرمایه گذاری خارجی و تسهیل پرداخت گردشگران، استفاده کند. همین مسئله نیز باعث شد تا ۵۲ درصد از معاملات جهانی بیت کوین با ین ژاپن به عنوان ارز ملی این کشور انجام شود که نشان می‌دهد، ژاپن قطب معاملات بیت کوین در دنیا است و توسعه ارزهای رمزنگار در این کشور به شدت با استقبال روبرو است.

کره جنوبی

کره جنوبی به عنوان یکی از کشورهای پیشرفته جهان همچنان تصمیم خاصی در زمینه ارزهای رمزنگار نگرفته ولی مسئولان این کشور در حال ارائه قانونگذاری برای تامین مالی شرکت‌ها از طریق عرضه اولیه ارزهای رمزینه به صورت ICO هستند؛ عدم وضع قوانین در کره جنوبی در حالی است که نخستین صرافی ارزهای دیجیتالی دنیا بایننس در این کشور قرار دارد و بیشترین حجم معاملات را در میان صرافی‌های رمز ارز به خود اختصاص داده است.

الجزایر

الجزایر معامله هرگونه ارز رمزنگار از جمله بیت کوین را بر اساس ماده ۱۱۳ قوانین مالی و اقتصادی جدید خود که در سال جاری تنظیم و ابلاغ شد ممنوع کرده است و با خرید و فروش بیت کوین برخورد می‌کند.

پاکستان

بانک مرکزی پاکستان مانند بانک مرکزی کویت، لبنان و اردن در ابتدای سال میلادی جاری اعلام کرد که استفاده و معامله تمامی ارزهای رمزینه از جمله بیت کوین ممنوع است.

اندونزی

دولت و بانک مرکزی اندونزی در اطلاعیه‌ای برای ارزهای رمزنگار اعلام کردند که استفاده و خرید این ابزار برای پرداخت ممنوع است اما در زمینه استخراج ارزهای دیجیتالی اعلام موضع نشده است.

سنگاپور

سنگاپور یکی از مهمترین کشورها در حوزه بیت کوین است چرا که این کشور قوانین مالیاتی و ارزش افزوده برای بیت کوین را تصویب کرده و بیت کوین را مانند کالا می‌داند و همین مسئله باعث می‌شود تا سنگاپور به یکی از قطب‌های معامله با بیت کوین در چند سال آتی تبدیل شود.

تایلند

تایلند یکی دیگر از کشورهای آسیایی است که برای ارزهای رمزنگار به خصوص بیت کوین مدل کاملی را تهیه کرده است و صرافی‌هایی با مجوز تجارت الکترونیک برای معامله رمز ارزها ایجاد کرده است.

قرقیزستان

قرقیزستان از جمله کشورهایی است که بیت کوین را نه به عنوان یک ارز بلکه به عنوان کالای به رسمیت شناخته و خرید و فروش بیت کوین نیز در بورس کالای این کشور انجام می‌شود.

ویتنام

دولت ویتنام هیچگونه محدودیتی برای ارزهای رمزنگاری شده در نظر نگرفته و قانون گذاری خاصی انجام نداده است اما بر اساس گفته وزیر کشور ویتنام قرار است تا بیت کوین به عنوان ابزار پرداخت تا پایان سال ۲۰۱۸ میلادی در این کشور به رسمیت شناخته شود.

جمع بندی؛ ضرورت وضع قوانین

سرعت رشد فناوری همواره از سرعت قانون گذاری و تعیین تکلیف قانونی در تمامی کشورهای دنیا بیشتر است و همین مسئله باعث شده تا کشورها در صورت عدم بررسی و تعیین تکلیف یک پدیده متضرر شوند؛ این مسئله باعث شده تا فناوری بلاکچین و محصول برجسته آن یعنی ارزهای رمزنگار نیز در زمینه قانون گذاری، رفتارهای متفاوتی را تجربه کرده باشند. بنابر این نیاز است تا برای این پدیده نوین فناوری و مالی الزامات و چارچوب‌هایی ایجاد شود تا کشورها علاوه بر بررسی هر گونه تهدیدات آن برای نظام اقتصادی کشور خود به مزایای آن برای اقتصاد و سیستم تبادلات مالی نگاه داشته باشد و بتوانند با بررسی همه جانبه قوانین این حوزه را اعلام کنند.